Techniek: de twee systemen bij het harmonium
Bij het harmonium zijn er twee verschillende systemen te onderscheiden: het drukwind- en het zuigwindsysteem. De tongen worden hierbij in trilling gebracht door via het treden van balgen deze aan te blazen respectievelijk aan te zuigen.Het drukwindinstrument is in hoofdzaak gebouwd in Europa. Het zuigwindtype werd vooral in Amerika gebouwd. Drukwind kenmerkt zich door een zeer krachtige klank en vond vooral zijn weg naar concertzalen, salons en kerken. Zuigwind is zachter en weker van klank, het vereist minder techniek en is daardoor goedkoper. Daardoor werd het vooral in de huiskamer gewaardeerd.
Voor tallozen bood het harmonium een mogelijkheid voor praktische muziekbeoefening, waarbij ook de betere bewerkingen hun nut hadden. Het gaf in een tijd waarin er geen radio of grammofoonplaat was, de mens gelegenheid toch kennis te nemen van muziek.
De bijnaam -psalmpomp- kreeg het harmonium in ons land door het feit dat er in bijna elk protestants gezin wel een harmonium te vinden was.
In de jaren vijftig van de vorige eeuw verdween het harmonium in ras tempo uit vele huiskamers om plaats te maken voor een elektronisch klavier of niet-muzikale apparatuur. Niet alleen gingen de instrumenten verloren, ook de muziek raakte in de vergetelheid. Totdat plotseling in meerdere landen mensen opstonden die zich daar van bewust werden. Men probeerde het harmonium met zijn muziek van de totale ondergang te redden. Het heeft wel resultaten opgeleverd. Er is een sterk toenemende belangstelling voor het harmonium. We komen nu weer harmoniumconcerten tegen, maar ook uitzendingen op radio en televisie waarin het instrument te zien en te horen is, uitgaven van cd’s met harmoniummuziek en een spectaculaire groei van musea en verenigingen in vooral Europa en Amerika.
Ook ontstonden er in de loop van de tijd talloze muziekstukken, die speciaal voor het harmonium werden geschreven of waarbij het harmonium werd gebruikt. Een aantal bekende componisten zijn onder andere: Alain, Cesar Franck, Karg-Elert, Mahler, Rossini, Schonberg en Strauss.
